Η Επιτροπή Γραμμάτων και Τεχνών του Πολιτιστικού Κέντρου Εργαζομένων ΕΥΔΑΠ, διοργανώνει επίσκεψη και ξενάγηση στο Αρχαιολογικό Χώρο Ορχομενού Βοιωτίας, τo Σάββατο 24 Μαΐου 2025.
Αναχώρηση το πρωί 8.00 π.μ. από οδό 3ης Σεπτεμβρίου και Σατωβριάνδου (Ομόνοια).
- Καφέ στην Αλίαρτο (πέρασμα από τις εγκαταστάσεις αποξήρανσης Κωπαΐδας)
- Επίσκεψη στην μυκηναϊκή ακρόπολη Γλα της λίμνης Κωπαϊδας
- Ξενάγηση στο θολωτό τάφο του Μινύα (1250 π.Χ.), το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού (3ου αι.) και την Παναγία της Σκριπούς, ένα σπάνιο βυζαντινό μνημείο, που ανήκει στον μεταβατικό τύπο σταυροειδούς τρουλαίου ναού (9ος αι.) στον Ορχομενό
- Επίσκεψη στη Χαιρώνεια (στο ταφικό μνημείο Θηβαίων, το λιοντάρι και το αρχαιολογικό μουσείο)
- Φαγητό σε παραδοσιακή ταβέρνα στη διαδρομή προς το χωριό Πέτρα και μικρή πεζοπορεία στους καταρράκτες.
Επιστροφή στην Αθήνα: περίπου 19:30
Κόστος συμμετοχής: 5 € τα μέλη και τα παιδιά τους έως 12 ετών 10€ τα μη μέλη
Η είσοδος στο αρχαιολογικό μουσείο Χαιρώνειας: 5€ για ενήλικες (για παιδιά και φοιτητές έως 25 ετών δωρεάν), δεν περιλαμβάνεται στο ανωτέρω κόστος.
Δηλώσεις συμμετοχής με ταυτόχρονη καταβολή της συμμετοχής έως την Τετάρτη 21/5/2025 στις εξής συναδέλφους:
- Όλγα Αντωνάτου Λαοδικείας 210.749.5213, 6977092031
- Βάσω Καρέζου Περισσός 210.214.4341
Θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας.
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ
Ο Ορχομενός μαζί με την Θήβα αποτέλεσαν δυο από τα σημαντικότερα κέντρα εξουσίας της Βοιωτίας από την προϊστορική εποχή. Η πόλη του Βοιωτικού Ορχομενού έχει πάρει το όνομα της από τον Ορχομενό, τον γιο του βασιλέα Μινύα. Η αίγλη του Μινύα και του τόπου αποδίδεται στα μεγάλα πλούτη που αποκομίσθηκαν από τα μοναδικά σε σύλληψη και εκτέλεση αποστραγγιστικά έργα της αποξήρανσης της λίμνης Κωπαΐδας, που χρονολογούνται στους μυκηναϊκούς χρόνους κατά την διάρκεια της βασιλείας του. Σύμφωνα με την παράδοση για την φύλαξη τους φτιάχτηκε ο θολωτός τάφος – ο λεγόμενος «θησαυρός του Μινύα».
Ο πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος της πόλης βρίσκεται στην ανατολική απόληξη και τους πρόποδες του Ακοντίου όρους που δεσπόζει στην κοιλάδα του βοιωτικού Κηφισού ποταμού στις παρυφές της αποξηραμένης σήμερα λίμνης. Εκεί αρχαιότητες, πόλη και τοπίο αποτελούν ένα σπάνιο σύνολο στο οποίο διατηρούνται ορατά τα έργα της ανθρώπινης ζωής από τους νεολιθικούς χρόνους μέχρι τους βυζαντινούς και σήμερα. Κατάλοιπα ναϊκών οικοδομημάτων αποδίδονται στην λατρεία του Διόνυσου του Ασκληπιού και των Χαρίτων. Η περιοχή μελέτης για το αρχαιολογικό πάρκο είναι μέρος του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου και της πόλης. Περιλαμβάνει μνημεία με γνωστότερα μεταξύ αυτών, τον «Θησαυρό του Μινύου», μνημειώδη θολωτό Τάφο του 13 ου αι. π.Χ., το ελληνιστικό Θέατρο του 4ου αι. π.Χ., και την Μονή με τον πολυμελετημένο για την τυπολογία του βυζαντινό ναό της «Παναγίας Σκριπούς» του 874 μ.χ, που αποτελεί ακόμα και σήμερα ενοριακό ναό της ομώνυμης συνοικίας. Τα μνημεία βρίσκονται στην βορειοδυτική άκρη της συνοικίας της Σκριπούς, εκεί που η σημερινή πόλη συναντιέται τώρα μάλλον αδέξια μαζί τους, αλλά και με το ιστορικό βουνό με την ελληνιστική ακρόπολη στην κορυφή του..
Η μελέτη του αρχαιολογικό πάρκου και η πολεοδομική μελέτη εκπονήθηκε από τους: ΠΛΕΙΑΣ – Δ. Διαμαντόπουλος, Ο. Βιγγόπουλος, Κ. Γκιουλέκα, Μ. Μπόρν και Ε. Ηλιοπούλου – Αρχιτέκτονες – Πολεοδόμοι, Φ. Καρυδάκη, πολιτικό μηχανικό, Γ. Αρτεμάκη, τοπογράφο, Ν. Μάνη, τοπογράφο – συγκοινωνιολόγο, Σ. Νικολάου, ηλεκτρολόγο-μηχανολόγο Μηχανικό και Μ. Μάντζαρη – Εταιρεία L4A – σύμβουλοι φωτισμού. Η μελέτη του θεάτρου και της αποκατάστασής του εκπονήθηκε από τους αρχιτέκτονες Θ. Μπιλή και Μ. Μαγνήσαλη.
Τους καταρράκτες Πέτρας θα τους συναντήσεις λίγο μετά την Αλίαρτο.Το χωριό κρύβει μέσα του έναν υπέροχο θησαυρό, έναν επίγειο παράδεισο που λίγοι έχουν την τύχη να γνωρίζουν. Οι καταρράκτες της Πέτρας έχουν ύψος μεγαλύτερο των 25 μέτρων και είναι από τους μεγαλύτερους καταρράκτες της Ελλάδας, και το τοπίο που δημιουργούν είναι μαγευτικό. Ακόμα κι αν εκ πρώτης όψεως δίνεται η αίσθηση πως πρόκειται για σύμπλεγμα καταρρακτών, στην πραγματικότητα μιλάμε για έναν μεγάλο καταρράκτη, τα ορμητικά νερά του οποίου πέφτουν στον Ελικώνα και δημιουργούν πολλούς ακόμα, άλλους μικρούς και άλλους μεγαλύτερους.
Πέτρα, ιστορικό χωριό η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα βυζαντινά χρόνια και συγκεκριμένα ήδη από τον 10ο μεταχριστιανικό αιώνα. Στην Πέτρα έγινε η τελευταία μάχη της επανάστασης του 1821, γνωστή ως μάχη της Πέτρας.
Στην μάχη αυτή ο Δημήτριος Υψηλάντης, διοικητής ενός ελληνικού στρατιωτικού σώματος καθήλωσε ένα τουρκικό στράτευμα που κατευθυνόταν προς τη Θράκη να ενισχύσει τον τουρκικό στρατό στην αντιμετώπιση των Ρώσων. Η μάχη που διεξήχθη τον Σεπτέμβριο του 1829 ήταν νικηφόρα και οριστικοποίησε την εκκένωση της ανατολικής Στερεάς από τους Τούρκους[2].
Τα έργα για την αποξήρανση της Κωπαΐδας άρχισαν τη δεκαετία του 1880, ενώ το έργο ολοκληρώθηκε τελικά το 1931. Στην πρώτη φάση πραγματοποιήθηκαν αποστραγγιστικά έργα από γαλλική εταιρεία, κατά την περίοδο 1882-1886. Η Κωπαΐδα αποξηράνθηκε προσωρινά αλλά εξαιτίας μείωσης της επιφάνειας του εδάφους της, που σημειώθηκε αμέσως μετά την αποξήρανση, η περιοχή πλημμύρισε ξανά τα επόμενα χρόνια. Τότε ξεκίνησαν νέα έργα από την αγγλική εταιρεία “Lake Copais Co“[3] («Λίμνη Κωπαΐδος ΑΕ») τα οποία ολοκληρώθηκαν το 1931 και η λίμνη αποξηράνθηκε οριστικά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν 241.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης.
Το 1994 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αναστήλωσης και αξιοποίησης επιλεγμένων κτισμάτων (βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατοικίες, μύλοι, στάβλοι, γραφεία, αποθήκες, κλπ) του 19ου αιώνα, της αγγλικής εταιρείας Lake Copais Co Ltd.
Ο Γλας είναι χαμηλό βραχώδες ύψωμα και εξέχει από τη γύρω πεδιάδα, που προήλθε από την αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας. Είχε τη μορφή νησίδας όταν η λίμνη είχε νερά. Στο ύψωμα εντοπίστηκαν στοιχεία κατοικήσεως της νεολθικής εποχής, των ελληνιστικών και βυζαντινών χρόνων. Κατά την Επανάσταση του 1821 αποτελούσε καταφύγιο των κατοίκων της περιοχής που έκτισαν και μικρό εξωκκλήσι. Τα ορατά σήμερα μνημεία ανήκουν στα μυκηναϊκά χρόνια (1300-1200 π.Χ.), οπότε ο Γλας οχυρώθηκε και αποτέλεσε το επίκεντρο των αποξηραντικών έργων εκείνης της εποχής για τη λίμνη Κωπαΐδα και το οχυρό των πληθυσμών που καλλιεργούσαν το εύφορο αποστραγγισμένο πεδίο. Ο χώρος καταστράφηκε από πυρκαϊά και εγκαταλείφθηκε λίγο πριν το 1200 π.Χ. Τα αποξηραντικά έργα έμειναν ασυντήρητα και η λίμνη πλημμύρισε πάλι .
Το 1893 ο F. Noack αποτύπωσε τα ορατά ερείπια και την ίδια χρονιά ο A. de Ridder ανέσκαψε το μέλαθρο. Συστηματική ανασκαφή έγινε από το 1955 έως το 1961 από τον Ι. Θρεψιάδη και συμπληρωματικές έρευνες το 1984 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 από τον καθ. Σ. Ιακωβίδη υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Τα σημαντικότερα μνημεία της Ακρόπολης είναι :
•Τα επιβλητικά “κυκλώπεια” τείχη που αποτελούν την οχύρωση του λόφου στα μυκηναϊκά χρόνια. Σώζονται σε όλο το μήκος τους των 3 χιλιομέτρων και το πάχος τους των 5,40 – 5,80 μ. Διατηρούνται σε ύψος 2 έως 6 μ. Το τείχος παρουσιάζει οδοντώσεις καθώς είναι οικοδομημένο σε ευθύγραμμα τμήματα, στα οποία κατατμήθηκε το καμπύλο περίγραμμα του βράχου με σκοπό να διευκολυνθούν και να επιταχυνθούν οι εργασίες. Το τείχος έχει 4 πύλες, από τις οποίες η Νότια ήταν μάλλον η κεντρική .
•Ορθογώνιος εσωτερικός περίβολος, το βόρειο τμήμα του οποίου καταλαμβάνει το μέλαθρον και τα νότια επιμήκη κτίρια. Τα τελευταία ήταν αποθήκες γεωργικών προϊόντων και εργαστήρια .
•Το μέλαθρον – το επισημότερο κτίριο στο λόφο – είναι εν μέρει ενσωματωμένο στο βόρειο τείχος. Αποτελείται από δύο πτέρυγες (βόρεια και ανατολική) σε γωνιακή διάταξη, οι οποίες βλέπουν σε εσωτερική αυλή. Κάθε πτέρυγα αποτελεί μία κατοικία παρόμοια με την άλλη και περιλαμβάνει ένα μέγαρο στο ελεύθερο άκρο της και σειρά μικρών δωματίων που επικοινωνούν με ένα διπλό διάδρομο. Το μέλαθρο ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες. Δεν αποτελεί την έδρα ενός άνακτα (βασιλέα), αλλά δύο υποδεέστερων και μάλλον ισότιμων μεταξύ τους αξιωματούχων. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας βρίσκεται δίπλα στο μνημείο του Λέοντα, ιδρύθηκε το 1907 και ανακαινίστηκε το 2009.
Διαθέτει τρεις εκθεσιακούς χώρους στους οποίους φιλοξενούνται αρχαιολογικά ευρήματα, αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία που είχε η περιοχή στην αρχαιότητα. Η έκθεση περιλαμβάνει ευρήματα από τους προϊστορικούς μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.
Στον προθάλαμο εκτίθενται όπλα, αγγεία και μικροαντικείμενα από τη Μάχη της Χαιρώνειας, το 338 π.Χ. Επίσης, ο επισκέπτης ενημερώνεται για την ζωή και το έργο του διάσημου αρχαίου συγγραφέα Πλούταρχου, πατρίδα του οποίου ήταν η Χαιρώνεια.
Στη δεύτερη αίθουσα, η οποία σχετίζεται με την Προϊστορική Βόρεια Βοιωτία, παρουσιάζονται αντικείμενα καθημερινής χρήσης της νεολιθικής εποχής και μία συλλογή χάλκινων αγγείων από την περιοχή του Ορχομενού. Πολύ σημαντικό είναι επίσης και το ομοίωμα οικίσκου της νεολιθικής εποχής.
Στην τελευταία αίθουσα εκτίθενται αγγεία των ιστορικών χρόνων, νομίσματα, γλυπτά και αντικείμενα από την άσκηση λατρείας προς τους θεούς.
Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει άγαλμα της Κυβέλης από τη Λιβαδειά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το ψηφιδωτό του 3ου αιώνα π.Χ., που έχει γεωμετρική διακόσμηση και αναπαριστά τις προσωποποιήσεις των Εποχών.
